Częstochowa w sposób szczególny dba o kultywowanie pamięci o najważniejszych wydarzeniach z historii Polski. Wyrazem tego jest organizacja szeregu uroczystości przygotowywanych z okazji świąt państwowych i wojskowych, dla upamiętnienia rocznic historycznych związanych z walką o niepodległość naszego kraju oraz dla uhonorowania ofiar wojny i okresu powojennego.

W kalendarz organizowanych w Częstochowie uroczystości wpisane są również rocznice wydarzeń o mniejszym zasięgu, nierzadko nawet dzielnicowym – to ważny element wzmacniania poczucia lokalnej tożsamości.

Częstochowa darzy szacunkiem i troszczy się o środowisko kombatantów, dzięki którym możemy dziś cieszyć się wolnością. Otacza pamięcią także swych honorowych obywateli, zasłużonych mieszkańców, wybitnych twórców – dowodem tej pamięci są chociażby składane w różnych okolicznościach kwiaty.

Na terenie Częstochowy i w jej okolicach realizowane są liczne przedsięwzięcia, których celem jest ukazywanie lokalnego dziedzictwa oraz utrwalanie w świadomości zarówno mieszkańców, jak i turystów szczególnego znaczenia naszego miasta, ważnego punktu na historycznej i społeczno - kulturalnej mapie Polski.

1 sierpnia – rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego co roku gromadzi rzesze mieszkanek i mieszkańców Częstochowy, kombatantów, młodzieży, harcerzy i pocztów sztandarowych na Mszy św. w kościele rektorackim pw. Najświętszego Imienia Maryi. Następnie uczestnicy rocznicowych obchodów w uroczystym przemarszu udają się w aleję Sienkiewicza, przed Pomnik - Grób Nieznanego Żołnierza, gdzie odczytywany jest Apel Pamięci oraz składane są kwiaty. Uroczystość jest współorganizowana z Wojskową Komendą Uzupełnień w Częstochowie oraz Kołem Częstochowskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

10 i 11 listopada - „Częstochowskie Urodziny Niepodległej”

Częstochowskie obchody Narodowego Święta Niepodległości są wydarzeniem, które na stałe wpisało się w kalendarz najważniejszych przedsięwzięć społeczno -kulturalnych realizowanych w naszym mieście. Wspólne świętowanie zaczyna się już 10 listopada, uroczystym koncertem w Filharmonii Częstochowskiej, podczas którego wręczane są m.in. wyróżnienia Miasta Częstochowy „Tym, co służą Miastu i Ojczyźnie”. Kulminacyjnym momentem obchodów w dniu 11 listopada jest wieczorny, uroczysty capstrzyk i przemarsz z alei Sienkiewicza na plac Władysława Biegańskiego, na którym odbywa się ceremonia z udziałem asysty wojskowej. Kompanię honorową wystawia m.in.: Jednostka Wojskowa Komandosów z Lublińca oraz inne służby mundurowe. W tym wydarzeniu biorą również udział kombatanci, harcerze, rekonstruktorzy, klasy mundurowe i poczty sztandarowe częstochowskich szkół. Delegacje parlamentarzystów, samorządowców i służb mundurowych składają kwiaty przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Uroczystości na placu Biegańskiego poprzedza msza święta za Ojczyznę w Archikatedrze pw. Świętej Rodziny. Uroczystość jest współorganizowana z Wojskową Komendą Uzupełnień w Częstochowie.

1 września – rocznica wybuchu II wojny światowej

8 maja – rocznica zakończenia II wojny światowej

Uroczystości związane z rocznicami rozpoczęcia i zakończenia II wojny światowej rozpoczynają się na cmentarzu Kule, gdzie delegacja władz miasta wspólnie z przedstawicielami służb mundurowych składa kwiaty i zapala znicze na mogiłach Żołnierzy 7 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego.

Główne uroczystości obchodów związanych z II wojną światową odbywają się na Placu Pamięci Narodowej u stóp Pomnika Poległym w Obronie Ojczyzny. Przedstawiciele władz miasta, służb mundurowych, reprezentacja środowiska kombatantów, Korpusu Kadetów oraz młodzieży częstochowskich szkół uczestniczą w Apelu Pamięci. Kompanię honorową wystawia Jednostka Wojskowa Komandosów z Lublińca. Na zakończenie uroczystości delegacje składają kwiaty przed Pomnikiem Poległych w Obronie Ojczyzny.

Uroczystość jest współorganizowana z Wojskową Komendą Uzupełnień w Częstochowie oraz Związkiem Inwalidów Wojennych RP.

18 kwietnia - rocznica zsyłki na Sybir

20 czerwca – rocznica powrotu rodzin polskich ze zsyłki na Sybir

17 września – Dzień Sybiraka oraz rocznica agresji sowieckiej na Polskę

Uroczystości zazwyczaj inauguruje msza św. w kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej. Następnie poczty sztandarowe wraz z uczestnikami uroczystości udają się przed tablicę pamiątkową znajdującą się przy ul. Słowackiego lub przed pomnikiem Pamięci Zesłańców Sybiru, mieszczącym się na Skwerze Sybiraków.

W uroczystości uczestniczą m.in. kombatanci, przedstawiciele władz miasta, służb mundurowych, delegacje częstochowskich szkół oraz mieszkanki i mieszkańcy Częstochowy.

Uroczystość jest współorganizowana ze Związkiem Sybiraków w Częstochowie.

Co roku, u stóp pomnika Orląt Lwowskich na Placu Orląt Lwowskich odbywa się uroczystość upamiętniająca rocznicę Zwycięskiej Obrony Lwowa. We współorganizowanych z Towarzystwem Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich obchodach uczestniczą przedstawiciele władz miasta, związków kombatanckich, służb mundurowych, delegacje częstochowskich szkół oraz mieszkanki i mieszkańcy miasta. Ważnymi punktami uroczystości są odczytanie Apelu Pamięci oraz złożenie kwiatów pod Pomnikiem Orląt Lwowskich. Uroczystość wieńczą występy słowno-muzyczne w wykonaniu uczniów częstochowskich szkół.

13 kwietnia

Częstochowskie obchody upamiętniające rocznicę Zbrodni Katyńskiej odbywają się na Placu Katyńskim przy „dębach pamięci”. Podczas uroczystości odmawiana jest modlitwa ekumeniczna w intencji ofiar. W obecności licznie zgromadzonej młodzieży szkolnej delegacje władz miasta, kombatantów i służb mundurowych składają kwiaty oraz zapalają znicze przy tablicy memorialnej.

12 maja

Był jedną z najwybitniejszych postaci polskiej historii - założycielem Legionów Polskich, pierwszym Marszałkiem Polski, naczelnym wodzem Armii Polskiej, Naczelnikiem Państwa, premierem. A nade wszystko mężem stanu i wielkim patriotą. Podczas zaborów Józef Piłsudski był jednym z organizatorów niepodległościowej Polskiej Partii Socjalistycznej, twórcą Organizacji Bojowej PPS, ruchu strzeleckiego i Polskiej Organizacji Wojskowej, a później – jako Komendant I Brygady Legionów Polskich – przywódcą zbrojnej walki o niepodległość Polski. Zmarł 12 maja 1935 r.

W kolejne rocznice śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego odbywa się uroczystość upamiętniająca naczelnego wodza Armii Polskiej. Kwiaty przy Pomniku Marszałka na Placu Biegańskiego składają delegacje służb mundurowych, przedstawiciele organizacji kombatanckich oraz władz miasta.

Oprócz rocznicy śmierci Marszałka, Miasto Częstochowa upamiętnia również rocznicę Jego urodzin oraz imieniny.

14 sierpnia

Tradycja pielgrzymowania żołnierzy do jasnogórskiego klasztoru sięga roku 1991, kiedy wojskowi przybyli do Częstochowy jako część Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej. W 1996 r. dołączyli do nich żołnierze z innych państw. Obok wojskowych maszerują przedstawiciele takich służb mundurowych, jak straż graniczna czy służba celna. Pielgrzymka odbywa się co roku. 14 sierpnia w godzinach porannych w sanktuarium św. Ojca Pio na Przeprośnej Górce odprawiana jest uroczysta msza święta z udziałem żołnierzy, kombatantów, a także przedstawicieli władz Częstochowy. Następnie pielgrzymka wojskowa kontynuuje przemarsz pod szczyt jasnogórski. Po drodze, w alei Sienkiewicza, pod pomnikiem księdza Jerzego Popiełuszki oraz na Grobie Nieznanego Żołnierza składane są kwiaty.

15 sierpnia

Wieczorne uroczystości Święta Wojska Polskiego rozpoczyna zbiórka pocztów sztandarowych na dziedzińcu Klasztoru o. o. Paulinów na Jasnej Górze. O godzinie 21.00 w Kaplicy Matki Bożej rozpoczyna się uroczysty Apel Jasnogórski według ceremoniału wojskowego, z udziałem kompanii honorowych Wojska Polskiego oraz dowódców Polskich Sił Zbrojnych. W uroczystościach udział biorą również władze miasta Częstochowy.

22 września 

Na mocy rozporządzenia wydanego przez stadthauptmanna Richarda Wendlera, 9 kwietnia 1941 r. w Częstochowie utworzono getto, którego mieszkańcami byli Żydzi z Częstochowy i okolic. Jego obszar wyznaczały od północy ulice Kawia, Kiedrzyńska i Jaskrowska, od południa ulice Fabryczna (obecnie Mielczarskiego), Narutowicza (obecnie Krakowska) i Strażacka, od wschodu rzeka Warta, a od zachodu tory kolejowe. Obszar getta obejmował w dużej części terytorium przedwojennej dzielnicy żydowskiej. Likwidację getta rozpoczęto 22 września 1942 r., dzień po jednym z najważniejszych żydowskich świąt - Jom Kippur. Ostatecznie zakończyła się ona w nocy z 7 na 8 października.

Uroczystości przy pomniku Pamięci Żydów Częstochowian cieszą się dużym zainteresowaniem. Biorą w nich udział, poza delegacją władz miasta, również przedstawiciele i członkowie Towarzystwa Społeczno–Kulturalnego Żydów w Częstochowie oraz licznie zgromadzona młodzież z częstochowskich szkół, a także uczniowie z Izraela, którzy we wrześniu odwiedzają nasze miasto.

Warto zaznaczyć, że oprócz wyżej wymienionych uroczystości, w Częstochowie upamiętniane są również m.in.: rocznica wybuchu Powstania Styczniowego, rocznica wybuchu III Powstania Śląskiego, rocznica utworzenia Armii Krajowej czy rocznica zdobycia Monte Cassino.