
Częstochowa należy do dorzecza Odry. Przez teren miasta przepływają trzy główne naturalne cieki: rzeka Warta, Stradomka i Konopka oraz kanał ulgi Kucelinka. Jedynie północny i północno – zachodni fragment miasta odwadnia rzeka Szarlejka – dopływ Liswarty. Obszary położone na Wyżynie Wieluńskiej i Częstochowskiej nie mają, poza Wartą małych cieków. Wody okresowo odprowadzane są z nich suchymi dolinkami wodzącymi. Sieć rzeczna na terenie miasta ma charakterystyczny dośrodkowy układ.
Rzeka Warta bierze swój początek ze źródeł krasowych w Kromołowie na wschód od Zawiercia, na wysokości ok. 380 m n.p.m. Minąwszy Zawiercie rzeka kieruje się na północny zachód przez Myszków, Poraj do Częstochowy, której południowe granice osiąga poniżej Słowika. Jej koryto znajduje się tutaj na wysokości 250 m n.p.m.
W czworoboku ogródków działkowych im. Gabriela Narutowicza oraz Alei Wojska Polskiego, ul. Krakowskiej i Strażackiej rzeka zmienia kierunek biegu o 900, kierując się początkowo na północny wschód, a potem dalej na wschód, aż do granic miasta, które opuszcza na wschód od Starego Mirowa, koło Grodziska. Jej koryto jest tu położone na wysokości 235,5 m, co oznacza, że spadek Warty na terenie miasta wynosi 14,5 m. Ten ostatni odcinek doliny Warty ma wyraźnie wykształconą dolinę ze zwężeniami o szerokim, ale płaskim dnie i stromymi, miejscami skalistymi zboczami.
Na całym odcinku miejskim zaznacza się wyraźna przewaga lewej strony zlewni Warty nad prawą. Z prawej strony Warta nie otrzymuje żadnego dopływu. Z lewej strony, wody licznych rowów odwadniających zbierają się, w bardzo dobrze rozwiniętym dorzeczu Stradomki i Konopki, w dzielnicy Bór i łączą ze sobą na 1 km przed ujściem do Warty.
Stradomka bierze początek na Garbie Herbskim w rejonie Herb. Płynie na wschód przez Blachownię, obok której są duże stawy. Pomiędzy Łojkami a Gnaszynem wpływa na teren Częstochowy i płynie dalej przez Kawodrzę Dolną oraz rejon dworca PKP Częstochowa Stradom. W Kawodrzy Dolnej do Stradomki uchodzi od północy niewielki jej dopływ – Gorzelanka, a pomiędzy ulicami Barbary i Herbską niewielki rów odwadniający, który prowadzi wody od Lisińca, obok stawów Bałtyk i Adriatyk. Naprzeciwko jego ujścia do Stradomki uchodzi też z prawej strony niewielki rów odwadniający płynący od Kawodrzy Górnej.
Konopka bierze początek koło Dębowej Góry na Garbie Herbskim i płynie na północny wschód przez Korzonek, koło Konopisk i Wygody, a następnie już w granicach miasta, przez Dźbów, Sabinów i Stradom. Jej dorzecze jest bardzo rozgałęzione. Jeszcze na terenie południowej części miasta zbiera wody kilku rowów odwadniających, gdyż są to obszary podmokłe. Ogólna powierzchnia wód płynących i rowów zajmuje w mieście 154 ha.
Długości rzek występujących na terenie miasta Częstochowy:
Na terenie miasta Częstochowy płynie aż 6 rzek i 1 potok, ogólna długość naszych rzek w mieście wynosi ponad 50 km, największą częstochowską rzeką jest Warta z kanałem Kucelinką. Inne rzeki w Częstochowie to: Stradomka, Konopka, Sobuczyna, Gorzelanka i Białka, a potok to Potok od Brzezin (prawy dopływ Konopki).
Rzeka Warta jest prawostronnym dopływem rzeki Odry uchodzącym do niej poniżej miasta Gorzów Wlkp. Jej źródła znajdują się w Kromołowie (obecnie dzielnicy miasta Zawiercie). Długość rzeki na terenie miasta wynosi ponad 15 km. Do niedawna rzeka z dopływami na terenie miasta Częstochowy była wykorzystywana jako naturalny odbiornik ścieków przemysłowych zakładów włókienniczych: “Ceba”, “Elanex”, “Warta”, “Wełnopol” oraz Fabryki Papieru i innych zakładów położonych w jej pobliżu. Na stany wody w Warcie zdecydowany wpływ ma zbiornik retencyjny “Poraj”.
Nazwa rzeki Warty ma kilka prawdopodobnych wyjaśnień:
Od wiosny tego roku po prawej i lewej stronie rzeki Warty prowadzony jest remont wałów przeciwpowodziowych. Prace wykonywane są przez firmę REM-WOD z Kielc, na zlecenie administratora rzeki - Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu.
Całkowita długość remontowanych odcinków wałów wynosi ok. 5 km, całkowita wartość zadania ponad 1 mln 700 zł. Inwestycja nad Wartą z pewnością poprawi estetykę tej części miasta, a szczególnie bulwarów, które stanowią naturalne szlaki ścieżek spacerowych i rowerowych.
Rzeka Warta jest prawostronnym dopływem rzeki Odry uchodzącym do niej poniżej miasta Gorzów Wlkp. Źródła rzeki znajdują się w Kromołowie (obecnie dzielnica miasta Zawiercie) na wysokość 410 m npm.
Do niedawna rzeka z dopływami na terenie miasta Częstochowy była wykorzystywana jako naturalny odbiornik ścieków przemysłowych zakładów włókienniczych: “Ceba”, “Elanex”, “Warta”, “Wełnopol” oraz Fabryki Papieru i innych zakładów położonych w jej pobliżu.
Na stany wody w Warcie zdecydowany wpływ ma zbiornik retencyjny “Poraj” wybudowany dla potrzeb Huty “Częstochowa”.
Budowle wodne na terenie miasta:
Nazwa rzeki ma kilka prawdopodobnych wyjaśnień:
Kanał Warty Kucelinka
Kanał Kucelinka jest kanałem ulgi i prawą odnogą rzeki Warty biorąc swój początek w węźle wodnym w dzielnicy Bugaj. Istniejący tu system dwóch jazów rozdziela wody Warty na Kucelinkę i Wartę. Kanał ten został wybudowany w okresie wojennym w latach 1941 – 43 i zmodernizowany na początku lat pięćdziesiątych w czasie budowy ujęć wody dla Huty “Częstochowa”.
Rzeka Stradomka
Rzeka Stradomka jest lewostronnym dopływem Warty uchodzącym do niej na terenie miasta Częstochowy w okolicy skrzyżowania ul. Krakowskiej z DK1.
Źródła rzeki znajdują się na terenie zalesionego Garbu Herbskiego w okolicach wsi Puszczew. W mieście Blachownia na rzece istnieje zbiornik wodny o pow. ok. 20 ha, który oddziałuje na wyrównanie przepływów, zwłaszcza po krótkotrwałych wezbraniach.
Najważniejsze dopływy Stradomki to: Potok Aleksandria, Gorzelanka. Na terenie miasta rzeka na całej długości jest uregulowana.
Rzeka Konopka
Rzeka Konopka jest prawostronnym dopływem rzeki Stradomki uchodzącym do niej na terenie miasta Częstochowy w okolicach ulicy Mieszka Starego.
Źródła Konopki znajdują się na terenach zalesionych wsi Korzonek gm. Konopiska. W Konopiskach powyżej drogi Konopiska – Rększowice na rzece istnieje zbiornik wodny o pow. ok. 5 ha wykorzystywany przez wędkarzy i dla celów rekreacyjnych. Najważniejsze dopływy Konopki: Liskonopka, Sobuczyna.
Na terenie miasta rzeka jest uregulowana.
Rzeka Sobuczyna
Rzeka Sobuczyna jest prawostronnym dopływem rzeki Konopki uchodzącym do niej na terenie miasta Częstochowy w okolicach ulicy Malowniczej.
Rzeka uregulowana tylko na odcinku ujściowym.
Rzeka Gorzelanka
Rzeka Gorzelanka jest lewostronnym dopływem rzeki Stradomki uchodzącym do niej na terenie miasta Częstochowy poniżej ulicy Małej Warszawskiej w dzielnicy Gnaszyn Dolny. Rzeka ma źródła w pobliżu miejscowości Kalej gm. Wręczyca Wlk. na wysokości ok. 270 m npm. Na całej długości rzeka nieuregulowana.
Potok od Brzezin
Potok od Brzezin jest prawostronnym dopływem rzeki Konopki uchodzącym do niej na terenie miasta Częstochowy poniżej ulicy Poselskiej w dzielnicy Bór Wypalanki. Źródła cieku znajdują się na terenie gm. Poczesna w okolicy miejscowości Huta Stara.
Rzeka Szarlejka (Białka)
Źródła znajdują się w miejscowości Szarlejka na terenie gm. Wręczyca Wlk. na wysokości ok. 270 m npm. Na terenie miasta Częstochowy wpada powyżej ul. św. Rocha w dzielnicy Grabówka, zaś opuszcza teren miasta w dzielnicy Żabieniec. Na całym odcinku rzeka jest nieuregulowana, pozostaje w stanie naturalnym.